Elke leerling krijgt een ionsoort toegewezen. Je kunt veel dezelfde ionen uitdelen, of veel verschillende (dat maakt het lastiger).
Laat de leerlingen de volgende opdrachten uitvoeren (met de oplosbaarheidstabel er bij)
1. Maak met een tegengesteld geladen ion een zout (houd elkaars handen vast: het is een vast zout)
2. Het lokaal wordt nu gevuld met water. Komen jullie los van elkaar? Laat dan los.
3. De niet-opgeloste zouten komen aan de zijkant staan. De losse ionen zoeken weer een partner (een andere dan daarnet). Let op: als jullie zo een slecht oplosbaar zout vormen, kom je aan de kant staan!
4. De zoutoplossing wordt ingedampt. Welke zouten worden er gevormd ?
Je kunt ook een paar notulisten aanstellen die alle reactievergelijkingen moeten opstellen. Rouleer!
Leerlingen vergeten vaak één of meer van deze drie aspecten in een antwoord op een uitleg-vraag:
= wat is de relevante vakkennis?
= wat weet je uit de opgave?
= welke conclusie trek je?
Met name in het oefenen van het UITLEGgen van al of niet reageren van zoutoplossingen heb je een goede gelegenheid om hiermee te oefenen. Laat leerlingen hun antwoorden in tweetallen overleggen (Staat alles er in? Kan het korter?) en vervolgens in viertallen. Daarna schrijft één leerling het juist geformuleerde antwoord op het bord of levert het in via Socrative. De rest van de klas stemt voor het best geformuleerde antwoord.
Besteed aandacht aan de taal die de leerling gebruikt. Bij zouten gaat het over ion-dipool interactie: dus over IONEN en water-MOLECULEN (MICRO), en de interactie tussen de ionen.
Oefen met "Leg uit op microniveau:
- hoe natriumchloride in water oplost
- dat bariumsulfaat niet in water oplost
- hoe je jodide-ionen kunt aantonen in een oplossing
- hoe een vaste stof ontstaat als je soda-oplossing mengt met kalkwater
Deze pagina is gemaakt ter ondersteuning van (beginnende) docenten scheikunde.
Na ruim 25 jaar weet ik echter niet van alles meer waar ik het vandaan heb. Herken je een lesopzet of een theorie uit een leerboek of een artikel? Stuur me de bron, ik voeg de vermelding toe.
Bronnen die zeker aan te raden zijn voor elke scheikundedocent
NVOX, het blad van de vakvereniging NVON, diverse jaargangen
P.A. Krirschner, L Claessens, S. Raaijmakers, Op de schouders van reuzen, Ten Brnik, Meppel 3e druk 2019, ISBN 978-90-7786-650-4, gratis download
T. Surma, e.a., Wijze lessen, Ten Brink, Meppel 2019, ISBN 978-90-7786-652-8, gratis download
T. Somers & K. vd Velden, Leren denken en werken als Natuur-scheikundedocent, Kans, Nijmegen 2023, ISBN 978-94-6481-159-9